Het veranderende ritme van de samenleving

Wanneer de online samenleving in belang toeneemt en meer mensen hybride werken, leren en ontwikkelen, heeft dat invloed op de tijdstippen waarop we verschillende activiteiten ondernemen en de plaats waar we die dingen doen. Dat heeft gevolgen voor mobiliteit (drukte op de weg en in het openbaar vervoer), energieverbruik (bijvoorbeeld meer thuis, minder op kantoor), gebruik van diensten en de omgang met de publieke ruimte. De grenzen tussen werken, zorgen, leren en vrije tijd kunnen vervagen. De werkdag en de werkweek worden anders ingedeeld, waarbij het individu meer keuzevrijheid krijgt. Dat betekent echter ook dat er minder vanzelfsprekende gezamenlijke momenten zijn, zowel binnen organisaties als in het sociale verkeer. Hybride werken betekent dan ook het opnieuw inrichten van de gezamenlijke werkweek, de vergadertijdstippen en evaluatiemomenten.

Kortom, het hele ritme van de samenleving verandert en wordt minder voorspelbaar. Dat heeft gevolgen voor het beleid op diverse terreinen, van ruimtelijke ordening tot mobiliteit en van duurzaamheid tot (mantel)zorg. Het biedt kansen, maar brengt ook risico’s met zich mee. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen wat precies de belangrijkste voor- en nadelen zijn en wat dit vraagt in termen van landelijk beleid.